Hiện nay, trên thế giới chỉ một số ít quốc gia quy
định cho phép những người mắc bệnh hiểm nghèo mà không thể chữa trị được
có thể được “ra đi nhẹ nhàng” (còn gọi là an tử) nếu bệnh tật làm họ
quá đau đớn, vượt quá sức chịu đựng của họ và bản thân họ hoàn toàn tự
nguyện xin được an tử hoặc họ sống ở trạng thái thực vật mà không còn
khả năng cứu chữa. Tuy nhiên, trình tự, thủ tục, đối tượng áp dụng phải
tuân theo các quy tắc hết sức nghiêm ngặt để tránh bị lạm dụng hoặc có
sai sót, nhầm lẫn trong quá trình thực hiện.
Cũng như đa số các nước, Việt Nam cũng chưa công nhận
về “quyền được chết”. Do vậy, hành vi giúp đỡ người khác được an tử là
trái pháp luật bất luận vì lý do gì. Hành vi giúp đỡ người khác được an
tử có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự tùy theo hành vi, tính chất,
mức độ trong từng trường hợp.
Cụ thể như sau: người nào giúp đỡ người bệnh được an
tử mà những hành vi của người này đã trực tiếp tước đi tính mạng của
bệnh nhân như đổ thuốc vào mồm, tiêm thuốc vào người bệnh nhân… thì cấu
thành tội giết người được quy định tại Điều 93 Bộ Luật Hình sự.
Kể cả trường hợp vì một lý do khách quan nào đó như
người bệnh được cấp cứu kịp thời hoặc liều lượng thuốc không đủ nên
không có khả năng làm người bệnh tử vong mà những lý do này hoàn toàn
nằm ngoài ý thức chủ quan của người giúp thì họ vẫn bị truy tố về tội
giết người nhưng ở giai đoạn phạm tội chưa đạt. Điều này có nghĩa người
phạm tội có thể được xem xét giảm nhẹ một phần trách nhiệm hình sự.
Người nào giúp đỡ người bệnh được an tử mà không trực
tiếp tước đi tính mạng của bệnh nhân, chỉ mang tính giúp sức như đưa
thuốc cho bệnh nhân nhưng để bệnh nhân tự uống, tự tiêm hoặc những hành
vi khác nhằm tạo điều kiện cho người bệnh tự tước đoạt tính mạng của họ
thì cấu thành tội “giúp người khác tự sát” được quy định tại Điều 101 Bộ
luật Hình sự.
Điều luật chỉ đòi hỏi nạn nhân đã có hành vi tự sát mà
không đòi hỏi nạn nhân có bị chết do tự sát hay không. Do vậy yếu tố
nạn nhân có bị chết hay không không phải là yếu tố bắt buộc của tội này.
Luật sư Vũ Tiến Vinh
Công ty Luật Bảo An
41 Trần Hữu Tước, Nam Đồng, Đống Đa, Hà Nội